W roku dwa tysiące dwa – w setną rocznicę powstania Ochotniczej Straży Pożarnej w Biłgoraju, w jubileusz trzydziesto -lecia utworzenia Zawodowej Straży Pożarnej w Biłgoraju i jubileusz dziesięcio -lecia istnienia i działalności Państwowej Straży Pożarnej w Biłgoraju – podjęto się spisania kroniki wydarzeń i istotnych faktów z działalności zawodowej straży pożarnej w Biłgoraju.
Inspiracją w realizacji tego zadania stała się istniejąca kronika Ochotniczej Straży Pożarnej w Biłgoraju z 1962 r. Lektura tego „Rysu historycznego rozwoju i działalności OSP w Biłgoraju” nie tylko uzmysławia dorobek i wiekową tradycję jednostki, ale potwierdza myśl, że „wiedza i świadomość historyczna przekazywana z pokolenia na pokolenie pozwala na wykorzystywanie doświadczeń przeszłości do kształtowania przyszłości”.
Dlatego realizując powyższe motto zakładamy i będziemy prowadzić kronikę dziejów zawodowej straży pożarnej w Biłgoraju jako dokumentację historyczną jednostki i jednocześnie źródło dla rozwoju i doskonalenia służby pożarniczej.
Komendant
oraz funkcjonariusze
pełniący służbę w Komendzie Powiatowej
Państwowej Straży Pożarnej w Biłgoraju
Biłgoraj, sierpień 2002 r.
Wstęp historyczny
Na przełomie XIX i XX wieku w Biłgoraju, gdzie budownictwo drewniane stanowiło 93% domostw pożary wybuchały dosyć często. W dniu 28 maja 1872 r. miał miejsce zbiorowy pożar Biłgoraja podczas którego spłonęło 156 domów i zginęło 7 osób. Kolejny, który wybuchł 3 lata później, strawił 20 budynków mieszkalnych. Skala strat dla miasta była znaczna bowiem w 1888 r. powstał plan regulacji Biłgoraja przed pożarem, który m.in. wprowadził zakaz budowy budynków drewnianych w mieście – a jedynie na peryferiach i to z zachowaniem odpowiednich odległości, poszerzenie wąskich ulic kosztem placów prywatnych, utrzymywanie stałych nocnych stróży oraz nabycie sikawki żelaznej jako doposażenia posiadanego sprzętu przeciwpożarowego. Brak jednak w tym okresie straży ogniowej utrudniał akcje ratunkową. Wprawdzie wszyscy mieszkańcy miasta na wypadek pożaru mieli obowiązek przybyć na miejsce i odnotować swój udział w gaszeniu ognia poprzez włożenie numeru do specjalnej skrzyni na kołach zwanej „karą” – jednakże sposób ten nie gwarantował skutecznej ochrony przed ogniem.
Za historyczną datę powstania pierwszych struktur pożarniczych w Biłgoraju tj. Ochotniczej Straży Ogniowej uważa się jak podaje kronika OSP rok 1902. Udokumentowaną datę utworzenia Towarzystwa Ochotniczej Straży Ogniowej w Biłgoraju wskazuje pismo Gubernatora Lubelskiego z 1903 r. zatwierdzające jego statut. (AGAD GGW sygn.102882).
Tak więc, zachowane pisemne ślady jak najbardziej potwierdzają stuletnią historię Ochotniczej Straży Pożarnej w Biłgoraju, jednostki – w której wyrastali i zdobywali wiedzę późniejsi, pierwsi zawodowi strażacy – której dziejów, choćby skrótowo nie sposób pominąć w kronice poświęconej straży pożarnej zawodowej w Biłgoraju.
Najistotniejsze daty i fakty z dziejów Ochotniczej Straży Pożarnej w Biłgoraju:
- 1902 r. – powstanie Ochotniczej Straży Ogniowej w Biłgoraju. Jan Głogowski – naczelnik. Pierwszą siedzibą OSP była szopa mieszcząca się na Rynku na zapleczu budynku magistrackiego.
- 1904 r. – założenie orkiestry strażackiej, która istniała do 1939 r., a po wojnie od dnia 04.1945 r. reaktywowana,
- 1905 r. – uzyskanie z Magistratu jednolitych mundurów wykonanych z samodziału wraz z pasami strażackimi tzw. gurtami,
- 1905 r. – wybudowanie wspinalni w parku miejskim jako pierwszego obiektu szkoleniowego Ochotniczej Straży Ogniowej,
- 1914 r. – przystąpiono do budowy remizy strażackiej, jednak nie zrealizowano jej,
- 1915 r. – wywiezienie wielu czynnych działaczy OSP w głąb Rosji,
- 1919 r. – kurs szkoleniowy strażaków prowadzony przez płk. poż. J. Tuliszkowskiego,
- 1923 r., 1926 r. – powstaje przy OSP zespół teatralny i chór, a także sekcja piłki siatkowej i nożnej,
- 1924 r. – otrzymanie od społeczeństwa biłgorajskiego sztandaru,
- 1931 r. – powstaje kino „Wiedza” na 150 miejsc, od 1.04.1934 r. jako dźwiękowe,
- 1931 r. – zakup pierwszej motopompy spalinowej (za kwotę 4600 zł),
- 1934 r. – przy OSP powstaje drużyna samarytanek skupiająca 14 pań,
- 1935 r. – wybudowanie na Rynku drewnianej remizy strażackiej,
- 1936 r. – zakup pierwszego samochodu strażackiego (tzw. autopogotowie) marki „Praga” (za kwotę 7200 zł),
- 8÷16.09.1939 r. – bombardowania, pożar i bitwa o Biłgoraj; spłonęło ok. 1100 budynków; OSP nie funkcjonowała bowiem sprzęt ppoż. na rozkaz władz ewakuowano na wschodnie tereny w okolice Hrubieszowa, gdzie uległ w wyniku działań wojennych zniszczeniu,
- 1940 ÷ 1944 r. – okupanci utrzymywali OSP do której przynależność była przymusowa; na prowizoryczna remizę wyznaczyli szopę na ul. 3-go Maja; zapewnili podstawowy sprzęt ppoż. w postaci samochodu strażackiego i motopompy, jednak wycofując się w dniu 22 lipca 1944 r. cały sprzęt zabrali ze sobą,
- 10.1944 r. – I powojenne zebranie reaktywujące Ochotniczą Straż Pożarną w Biłgoraju; prezesem wybrano Kazimierza Głogowskiego, naczelnikiem – Wincentego Słomskiego; siedziba OSP – remiza na ul. 3-go Maja;
- 03.1945 r. – zatrudnienie przez zarząd OSP Władysława Bolesława Surmę jako mechanika do obsługi i remontu motopomp
- 06.1948 r. – pozyskanie samochodu strażackiego marki „Fordson”
- 1952 r., 1959 r. , 1962 r. – pozyskanie kolejnych wozów bojowych: Star 20, Star 21, Star 25,
- 1953 r. – rozpoczęcie budowy remizy strażackiej u zbiegu ulic obecnie Nadstawnej i Lubelskiej, jednakże budowy tej nigdy nie ukończono, a plany zarzucono,
- 1960 r. – rozpoczęto budowę Powiatowego Ośrodka Szkoleniowego Straży Pożarnych stanowiącego równocześnie remizę OSP Biłgoraj na ul. Dąbrowskiego, który 21 październiku 1962 r. oddano do użytku,
- 1962 r. – OSP Biłgoraj otrzymuje sztandar,
- 1999 r. – zebranie reaktywujące Ochotniczą Straż Pożarną w Biłgoraju i jej powstanie jako jednostki specjalistycznej w zakresie ratownictwa wodno – ekologicznego (RWiE),
- 04.2001 r. – włączenie OSP RWiE w Biłgoraju do Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego,
- VII/VIII.2001 r. – czynny udział członków OSP RWiE Biłgoraj w akacji przeciwpowodziowej na terenie powiatu Opole Lub. (umacnianie wałów na Wiśle),
- 2005 r. – zakup nowego samochodu SLRW Ford Transit,
- 2016 r. – zakup nowej łodzi Whaly 435,
- 2018 r. – pozyskanie używanego SRW Steyer (r. prod. 1987 r.) z HDS
Straż Pożarna – zawodowa w Biłgoraju (do 1972 r.)
Pierwsze zalążki struktur straży pożarnej – zawodowej w Biłgoraju (rozumianej jako etatowej), a właściwie tylko stanowisko pracy zajmujące się wyłącznie ochroną przeciwpożarową powstało w Starostwie Powiatowym (najprawdopodobnie ok. 1933 r.) – był to Powiatowy Instruktor Straży.
Nazewnictwo pochodziło z uchwały Głównego Związku Straży Pożarnych RP (powołanego w 1921 r. jako pierwsza ogólnopolska organizacja zrzeszająca straże pożarne ochotnicze, prywatne, przymusowe i zawodowe) z 1926 r. która w celu zapewnienia fachowego korpusu inspekcyjno – instruktażowego zawodowych pożarników wprowadziła dla nich stopnie służbowe, w tym m.in. instruktora straży.
W owym czasie istniała już instytucja powiatowa o podobnym zakresie działalności tj. Okręgowy Związek Straży Pożarnych – skupiający OSP z terenu powiatu (np. w 1927 r. – 22 OSP) – należący do Głównego Związku Straży Pożarnych RP i podporządkowany Wojewódzkiemu Związkowi Straży Pożarnej w Lublinie, to jednak nowo utworzony organ miał za zadanie nadzorować i dbać o sprawy pożarowe z ramienia władzy państwowej.
W momencie wybuchu II Wojny Światowej stanowisko Powiatowego Instruktora Straży zajmował Piotr Hałaniewicz. Postać ta i związane z nią wydarzenia stanowią mało chlubną kartę w dziejach straży pożarnej w Biłgoraju. Zarządzona przez niego w dniu 10.09.1939 r. ewakuacja sprzętu przeciwpożarowego z Biłgoraja doprowadziła do jego całkowitej utraty. Gdy w1940 r. Niemcy utworzyli w Biłgoraju straż pożarną przymusową i wyposażyli ją w sprzęt ( w tym samochód „Mercedes-Benz” i motopompę „Rieba”) sytuacja powtórzyła się. Wg. pisma Naczelnika OSP Biłgoraj druha Wincentego Słomskiego z dnia 9.10.1944 r. wyglądało to tak: „ w dniu 22 lipca br. (tj. 1944 r.) te same osoby, które w roku 1939 r. przyczyniły się do zaprzepaszczenia samochodu i motopompy – obecnie, w czasie ucieczki Niemców, wbrew woli czynnych członków tut. straży przemocą zabrały samochód wraz z nową motopompą – uchodząc z tym najwartościowszym sprzętem wspólnie z okupantem (naczelnik OSP Biłgoraj – Sergiusz Pawłow i Powiatowy Instruktor Straży – Piotr Hałaniewicz – Ukraińcy)”
Po tej niechlubnej ucieczce poprzednika, stanowisko Inspektora Straży już po wyzwoleniu Biłgoraja objął Antoni Łazorko. W niedługim czasie, bo od 1.03.1945 r. uległa zmianie nazwa stanowiska na „Powiatowy Komendant Straży Pożarnych” i od tej daty należy szeregować następujących po sobie szefów straży pożarnej – zawodowej w Biłgoraju – Komendantów.
Pierwszy Powiatowy Komendant Straży Pożarnych w Biłgoraju – Antoni Łazorko starał się przede wszystkim uzupełnić braki sprzętowe w rozpoczynających na nowo działalność jednostkach OSP na terenie powiatu. Brakowało dosłownie wszystkiego: węży strażackich, ubrań, drabin, hełmów, pasów bojowych, a przede wszystkim motopomp i pojazdów bojowych. W wyniku tych starań i zabiegów udało się pozyskać do 1950 r.:
- 06.1948 r. samochód specjalny marki „FORDSON”,
- 04.1949 r. motopompę „Hydra”,
- 05.1949 r. motopompę „Scammell”, które przekazano do użytkowania miejscowej jednostce straży pożarnej – OSP Biłgoraj.
Powyższy sprzęt wymagał stałej obsługi i fachowej konserwacji. W tym celu przydzielono pierwsze strażackie etaty z przydziałem w Posterunku Zawodowym przy OSP Biłgoraj. Jako pierwszego zatrudniono w nim dotychczasowego kierowcę-mechanika z OSP Biłgoraj Władysława Surmę. Tak więc z dniem 1 marca 1948 r. stał się on pierwszym zawodowym szoferem straży pożarnej w Biłgoraju. Siedzibę Postarunku stanowiła cały czas drewniana remiza OSP na ul. 3 – go Maja..
Nowopowstała – na podstawie ustawy z 1950 r. o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji (Dz.U. Nr 6, poz. 51) – Powiatowa Komenda Straży Pożarnych w Biłgoraju działała przy Prezydium Powiatowej Rady Narodowej (PPRN) i podlegała pod względem fachowym Komendzie Wojewódzkiej Straży Pożarnych w Lublinie, a właściwie Komendantowi Wojewódzkiemu – wówczas ppłk. Mieczysławowi Stylskiemu – dotychczasowemu Inspektorowi Lubelskiego Okręgu Wojewódzkiego Związku Straży Pożarnych.
Do zakresu jej działania należały m.in. sprawy organizacji straży pożarnych i okręgowych pogotowi pożarniczych, zapobiegawczych akcji przeciwpożarowych, fachowego szkolenia w zakresie walki z pożarami oraz planowania potrzeb technicznych straży, w tym sprzętu, ekwipunku, narzędzi i taboru.
W kolejnych latach sprzętu przeciwpożarowego i pojazdów przybywało. Do1960 r.:
- 04.1951 r. pozyskano motopompę M-800 Leopolia PO-1,
- 05.1952 r. pozyskano motopompę M-800 DKW typ 1103,
- 04.1952 r. pozyskano drugi samochód bojowy gaśniczy z motopompą na wyposażeniu – Star 20 (GM8),
- 01.1954 r. pozyskano z demobilu autocysternę marki GMC,
- w 1959 r. zakupiono samochód bojowy Star 21,
Zwiększająca się z roku na rok liczba pożarów i związana z tym konieczność zapewnienia stałych kierowców do wyjazdów alarmowych i obsługi sprzętu powodowała sukcesywne zatrudnianie kolejnych. I tak w Powiatowej Komendzie Straży Pożarnych z przydziałem do Powiatowego Punktu Alarmowo – Dyspozycyjnego stale działającego przy OSP Biłgoraj zatrudnienie znaleźli: Stoczyński Stanisław (od 1.01.1953 r.), Blacha Jan (od 1.01.1957 r.), Myszak Zdzisław jako kierowcy i Oszajca Stanisław (od 1.08.1961 r.)– jako mechanik sprzętu. Kierowcy ci pełnili dyżur 24 godzinny, po którym następowała doba wolnego. Miejsce dyżuru stanowiła remiza OSP na ul. 3- Maja, a wymieniony skład osobowy (Komendant, czterech kierowców i mechanik) tworzący kadrę PKSP funkcjonował prawie niezmiennie do 1962 r. Wyjazdy do pożarów odbywały się w ten sposób, że po odebraniu w Punkcie Alarmowo – Dyspozycyjnym (PAD) zgłoszenia o pożarze, alarmowano syreną członków OSP Biłgoraj (stanowiących załogę wozu bojowego), których następnie zabierano do samochodu kierowanego przez jednego z kierowców PKSP i alarmowo wyjeżdżano do pożaru. Z czasem przybywało etatów, zatrudniano kolejnych kierowców
W 1953 r. przystąpiono do budowy remizy strażackiej u zbiegu ulic obecnie Nadstawnej i Lubelskiej. Jednakże budowy tej nigdy na dobrze nie rozpoczęto a plany zarzucono. Powiatowa Komenda Straży Pożarnych od 1959 r. funkcjonowała jako jeden z referatów Wydziału Spraw Wewnętrznych PPRN.
W 1960 r. rozpoczęto budowę strażnicy na ul. Dąbrowskiego 10. Prace w dużej części były wykonywane w ramach „czynu ludowego”. Po dwuletnim okresie budowy w dniu 21.10.1962 r. oddano do użytku strażaków nową murowaną remizę. Powstała ona jako Powiatowy Ośrodek Szkolenia Straży. Budynek o powierzchni 540 m2 posiadał cztery boksy garażowe, część socjalną z sypialniami, kotłownię węglową, a zwieńczony był wieżą obserwacyjną. Budynek ten służył strażakom do 2004 r.
Wprowadzone w życie nowe przepisy prawne (ustawa o ochronie przeciwpożarowej z 13.04.1960 r. (Dz.U. Nr 20, poz.120)) powierzyła Powiatowym Komendom Straży Pożarnych pełne kierowanie pod względem fachowym całokształtem spraw ochrony przeciwpożarowej oraz nadzór nad wszystkimi organami i strażami na obszarze swego działania. Rozszerzony w ten sposób zakres działalności spowodował konieczność zwiększenia kadry osobowej. Oprócz funkcji Komendanta i kierowców – mechaników z PAD powstały etaty na których zatrudniano nowych pracowników, a tych, z pośród nich, którzy posiadali wymagane kwalifikacje do zawodowej służby w pożarnictwie mianowano wkrótce w poczet Korpusu Technicznego Pożarnictwa i nadawano stopnie służbowe.
W 1969 r. Powiatowa Komenda Straży Pożarnych w Biłgoraju posiadała już 15 etatów strażackich i pełnili w niej służbę nw. strażacy:
Lp | stop. | Nazwisko i imię | Stanowisko | Data zatrudn. |
1 | por. | Kniaziowski Henryk | Komendant Powiatowy | 1.09.1964 r |
2 | ppor | Padias Wiesław | Oficer ds. operacyjnych | 1.09.1967 r. |
3 | ppor | Bartnik Feliks | St. podoficer ds. zapobiegania poż. | 1.04.1956 r. |
4 | mł. ogn. | Komanowski Anatol | St. podoficer ds. szkoleniowych | 1.08.1962 r. |
5 | sekc. | Paluch Antoni | St. podoficer ds. kwatermistrz. | 1.11.1967 r. |
6 | str. | Lewczyk Jadwiga | St. podoficer ds. organizacyjnych | 1.06.1967 r. |
7 | str. | Paczos Marian | Kierowca – mechanik | 1.07.1968 r. |
8 | ogn. | Surma Bolesław | Kierowca – mechanik | 1.03.1948 r. |
9 | mł. ogn. | Oszajca Stanisław | Kierowca – mechanik | 1.08.1961 r. |
10 | st. str. | Ferens Stanisław | Kierowca – mechanik | 15.05.1967 r. |
11 | mł. ogn. | Blacha Jan | Kierowca | 1.01.1957 r. |
12 | sekc. | Adamek Tadeusz | Kierowca | 1.11.1966 r. |
13 | sekc. | Paluch Henryk | Kierowca | 1.02.1966 r. |
14 | st. str. | Sarzyński Bolesław | Kierowca | 15.05.1967 r. |
15 | – VAKAT – | Kierowca |
Statystyka prowadzonych działań przez ówczesną straż wskazuje jednoznacznie, że polegały one jedynie na gaszeniu pożarów, których liczba systematycznie rosła. W 1968 r. strażacy Powiatowej Komendy SP wspólnie z druhami z OSP Biłgoraj gasili 47 pożarów, podczas których uległo spaleniu 57 budynków, a w następnym roku odpowiednio 54 pożary – 106 budynków.
Do 1972 r. strażacy biłgorajscy posiadali na wyposażeniu m.in. nw. pojazdy:
Rodzaj / nazwa pojazdu | Data nabycia | Uwagi |
motocykl Junak 350 (2 szt.) | 28.04.i 26.10.1961 | |
samochód bojowy STAR 25 (GBM) | 12.03.1962 | |
samochód osobowy Warszawa | 14.08.1963 | 14.03.1967 zlikwid. |
samochód osobowy Warszawa | 16.03.1965 | 8.04.1967 zlikwid. |
samochód ciężarowy GAZ 51 (Lublin) | 14.12.1965 | |
motocykl SHL 175 | 09.01.1966 | |
samochód osobowy PICK-UP | 27.08.1966 | |
samochód bojowy STAR 25 (GBM) | 30.11.1967 | |
samochód bojowy GBM | 18.03.1968 | |
motocykl SHL 175 | 21.03.1968 | |
samochód osobowo-towarowy GAZ 69 | 15.08.1969 | |
samochód osobowy Warszawa | 31.09.1969 | |
samochód bojowy STAR 26 (GBM) | 1972 r. |
Zawodowa Straż Pożarna w Biłgoraju (1972 –1991)
Inicjatywa powołania zawodowej straży pożarnej w Biłgoraju zrodziła się już w 1966 r. Ówczesne Prezydium Miejskiej Rady Narodowej tak uzasadniało potrzebę powstania „przynajmniej dwóch sekcji straży zawodowej”: „…stan osobowy Ochotniczej Straży Pożarnej w Biłgoraju jest bardzo znikomy, który niejednokrotnie w czasie potrzeby ratowania mienia społecznego czy też państwowego nie zabezpiecza w pełni obsługi istniejących urządzeń, którymi dysponuje jednostka. Zachodzi pytanie dlaczego tak jest? Otóż w naszej OSP znajdują się ludzie, którzy w tej organizacji pracują od 30 lat. Są to ludzie starsi, niedołężni, którzy nie dają pełnej gwarancji w wykonywaniu zadań postawionych przed pożarnictwem. Od kilkunastu lat obserwuje się brak naboru młodzieży w szeregi OSP co stwarza wielkie niebezpieczeństwo samego dalszego istnienia tej jednostki. Próba powołania obowiązkowej straży pożarnej przeprowadzona przez tut. prezydium nie odniosła pożądanego efektu…”. W grudniu 1971 r. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Biłgoraju wystosowało do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i Wojewódzkiej Komendy Straży Pożarnych w Lublinie „usilną prośbę o jak najrychlejsze poczynienie starań celem powołania jednostki zawodowej straży pożarnej w Biłgoraju”. Konieczność powołania zawodowej jednostki straży pożarnej uzasadniono „…a) Miasto Biłgoraj liczy obecnie 14803 mieszkańców i z każdym rokiem stan ilościowy będzie się zwiększał ze względów na dalszą rozbudowę i budowę nowych zakładów produkcyjnych. Niezależnie od tego wokół Biłgoraja znajdują się wioski w których ludność liczy ok. 10 tys. mieszkańców, a w których to wioskach większość zabudowań jest wykonana z materiałów łatwo zapalnych (drzewo), co w konsekwencji stwarza niebezpieczeństwo pożarów w każdej porze roku; b) Miasto Biłgoraj w ostatnich latach bardzo poważnie rozwinęło budownictwo nie tylko mieszkaniowe ale wybudowano wiele zakładów produkcyjnych branży o charakterze przemysłowym, w których do chwili obecnej istnieje zaledwie 2 sekcje strażackie zakładowe (Fabryka Mebli i Włosiankarska Spółdzielnia Pracy). Pozostałe zakłady i instytucje mające siedziby na terenie miasta w ilości 28 takich możliwości nie posiadają i w związku z tym mienie będące własnością skarbu państwa z każdym rokiem jest narażone na skutek słabej obsady personalnej Ochotniczej Straży Pożarnej w Biłgoraju na niebezpieczeństwo zagrożenia pożarowego; c) Jednostka OSP w Biłgoraju posiada nowoczesny sprzęt w postaci samochodów oraz jest bardzo dobrze zaopatrzony w inny sprzęt ppoż., na który skarb państwa poniósł poważne zakłady finansowe. OSP w Biłgoraju przy pomocy skarbu państwa i miejscowych władz otrzymała nowoczesna strażnicę w której to znajdują się: garaże na samochody, część administracyjna, 2 duże sale wykładowe, pomieszczenia sypialne, salę o pełnym wyposażeniu w aparaturę radionadawczą i odbiorczą oraz inne pomieszczenia potrzebne do prowadzenia tego typu działalności”.
Uchwałą Nr 85/408/72 Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Biłgoraju z dnia 11 kwietnia 1972 r. postanawia „… powołać z dniem 1.04.1972 r. Zawodową Straż Pożarną w Biłgoraju w sile 1 sekcji na zmianie służbowej i docelowym zatrudnieniu 9 osób na każdej (z dwóch) zmianie służbowej”.
Jako rejon działania ustalono: miasto Biłgoraj oraz w odległości do 10 km od granic miasta, a wyposażenie ustalono na poziomie: 3 samochody gaśnicze, 1 samochód wężowy, 4 tys mb węża tłocznego W-75 oraz 1,2 tys mb węża tłocznego W-52. Uchwała stwierdzała ponadto, że wskaźniki etatowe i finansowe zostaną ustalone przez Wojewódzką Komendę Straży Pożarnych w Lublinie. Ówczesny Wojewódzki Komendant Straży Pożarnych w Lublinie płk poż. inż. Tadeusz Strzelecki przyznał 27 etatów osobowych, w tym 18 etatów dla Zawodowej Straży Pożarnej, a 9 dla Komendy. Komendant Główny Straży Pożarnych (wówczas Z. Jarosz) zaliczył Zawodową Straż Pożarną w Biłgoraju do IV kategorii.
W 1972 r. dobudowano budynek magazynowy o powierzchni 467 m2 usytuowany na placu Komendy przy „targowicy” prostopadle do ul. Dąbrowskiego.
Wykaz członków Korpusu Technicznego Pożarnictwa zatrudnionych w Powiatowej Komendzie Straży Pożarnych i Zawodowej Straży Pożarnej w Biłgoraju wg. stanu na dzień 19.09.1973 r. przedstawiał się następująco:
Lp | Stopień | Nazwisko i imię | Stanowisko |
1. | por. poż. | Kanty Mieczysław | Komendant Powiatowy |
2. | kpt. | Kniaziowski Henryk | oficer ds. zapobiegania pożarom |
3. | mł. chor. | Zań Roman | oficer ds. operacyjnych |
4. | ogn. | Komanowski Anatoliusz | podoficer ds. szkolenia |
5. | mł. ogn. | Paluch Antoni | podoficer ds. zapobiegania pożarom |
6. | sekc. | Lewczyk Jadwiga | podoficer ds. organizacyjnych |
7. | st. str. | Szkołut Mieczysław | podoficer ds. kwatermistrzowskich |
8. | str. | Sprysak Henryk | pomocnik dowódcy roty, magazynier |
9. | kand. str. | Badnarz Jan | podoficer ds. inwestycji |
10. | sekc. | Kniaziowski Stanisław | dowódca roty |
11. | str. | Okoń Ryszard | dowódca roty |
12. | str. | Gałka Zdzisław | dowódca roty |
13. | str. | Badnarz Czesław | dowódca roty |
14. | str. | Farion Kazuimierz | dowódca roty |
15. | mł. ogn. | Paluch Henryk | pomocnik dowódcy roty |
16. | str. | Buczek Zenon | pomocnik dowódcy roty |
17. | str. | Bednarz Henryk | pomocnik dowódcy roty |
18. | str. | Rykowski Henryk | pomocnik dowódcy roty |
19. | mł.ogn. | Ferens Stanisław | kierowca mechanik |
20. | mł. ogn. | Sarzyński Bolesław | kierowca |
21. | str. | Kowalczyk Józef | kierowca |
22. | kand. str. | Skiba Mieczysław | kierowca |
23. | str. | Pułapa Jan | kierowca |
24. | str. | Niemiec Tadeusz | kierowca |
25. | str. | Bryła Stanisław | kierowca |
26. | str. | Paluch Jan | kierowca |
27. | ogn. | Blacha Jan | kierowca |
28. | ogn. | Oszajca Stanisław | kierowca |
Od 1.06.1975 r. w związku ze zmianami w podziale administracyjnym kraju, utworzeniem 49 województw i likwidacją powiatów nastąpiły zmiany w strukturze organizacyjnej ochrony przeciwpożarowej. W ustawie o ochronie przeciwpożarowej z czerwca 1975 r. ustanowiono w miejsce likwidowanych powiatów komendy rejonowe, a także przewidziano, ze w miastach, w których miała siedzibę komenda rejonowa, powinna być powołana zawodowa straż pożarna. Zmiany podziału administracyjnego spowodowały, ze z jednego województwa lubelskiego powstały cztery nowe województwa. Biłgoraj znalazł się w województwie zamojski, a Komenda Rejonowa Straży Pożarnych w Biłgoraju znalazła się pod nadzorem Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnych w Zamościu.
W 1984 r. powiększono strażnicę poprzez dobudowanie dwupoziomowego budynku m.in. z 4 boksami garażowymi, pomieszczeniami biurowymi, świetlicą o powierzchni łącznej 843 m2. W 1985 r. wybudowano również budynek tzw. magazyn paliwowy w centralnej części placu Komendy o pow. 72 m2 (w 2004 r. budynek ten został przekazany w użytkowanie reaktywowanej w 1999 r. OSP RWiE w Biłgoraju).
Przybywało sprzętu, pojazdów gaśniczych, a także strażaków.
Pojazdy eksploatowane w straży pożarnej w Biłgoraju w latach 1972 – 1991
Lp | Rodzaj / nazwa pojazdu | Data nabycia / okres eksploatacji | Uwagi |
1. | samochód bojowy STAR 26 (GBM) | 1972 r. | |
2. | samochód bojowy STAR 25 (GBAM) | 1973 r. | |
3. | motocykl WSK 175 | 1974 r. | |
4. | motocykl WSK 175 (5 szt.) | 1975 r. | |
5. | Jelcz 315/004 GCBA 6/32 | 1977 – 1992 | przekazano do OSP Tarnogród |
6. | Magirus (r. prod. 1961) SD-30 | 1983 – 1995 | przekazano do OSP Jarosławiec pow. Zamość |
7. | Żuk z autopompą | 1984 – 1994 | |
8. | FSO 1500 | 1985 – 1998 | przekazano do OSP Księżpol |
9. | Star GBA 2,5/16 | 1986 – 1997 | przekazano do KW PSP Zamość |
10. | Żuk A 1507 | 1989 – 2001 | przekazano do OSP Rogale |
11. | Polonez 1500 | 1988 –1993 | |
12. | Polonez 1,5 | 1993 – 2002 | przekazano OSP Biłgoraj |
13. | Jelcz 315/004 GCBA 6/32 | 1983 – 1990 | przekazano do OSP Wysokie |
Ściśle współpracowano z jednostkami Ochotniczych Straży Pożarnych rejonu biłgorajskiego bez których niejednokrotnie akcje gaśnicze były by nieskuteczne. W okresie od 1.01.1977 do 31.12.1990 kierowcy z jednostek OSP byli na etatach Komendy. Prowadzone działania prewencyjne ograniczały powstanie pożarów.
Działalność Zawodowej Straży Pożarnej w Biłgoraju od 1972 r. do lat dziewięćdziesiątych charakteryzuje się ponad pięciokrotnym wzrostem ilości interwencji, udziałem strażaków w ponad dwóch tysiącach akcji w tym m.in.: gaszenie pożaru Fabryki Mebli w Biłgoraju, Zakładów Tłuszczowych w Bodaczowie, biłgorajskiej sali kinowej i zakładów dziewiarskich MEWA, a także 15 ha lasu w Nadleśnictwie Józefów, kościoła w Giełczwi, 15 budynków gospodarczych w Andrzejówce.
Statystyka interwencji Zawodowej Straży Pożarnej w Biłgoraju:
ROK | Ilość pożarów | Ilość innych zdarzeń, w tym miejscowe zagrożenia | RAZEM | ROK | Ilość pożarów | Ilość innych zdarzeń, w tym miejscowe zagrożenia | RAZEM |
1972 | 23 | 0 | 23 | 1982 | 63 | 0 | 63 |
1973 | 13 | 0 | 13 (od 27.10.1973 ) | 1983 | 67 | 0 | 67 |
1974 | 29 | 0 | 29 (do 28.06.1974) | 1984 | 88 | 2 | 90 |
1975 | 25 | 0 | 25 | 1985 | 80 | 1 | 81 |
1976 | 15 | 0 | 15 | 1986 | 112 | 1 | 113 |
1977 | 18 | 0 | 18 | 1987 | 71 | 0 | 71 |
1978 | 13 | 0 | 13 (do 15.09.1978) | 1988 | 71 | 2 | 73 |
1979 | 38 | 0 | 38 (od 1.06.1979) | 1989 | 93 | 65 | 158 |
1980 | 33 | 0 | 33 | 1990 | 154 | 3 | 157 |
1981 | 61 | 0 | 61 | 1991 | 140 | 12 | 152 |
Państwowa Straż Pożarna w Biłgoraju (od 1992)
Dynamiczne zmiany zachodzące w pożarnictwie i ochronie przeciwpożarowej w latach 70 i 80 XX wieku dotyczące w szczególności nauki, postępu technicznego, budowy strażnic, wyposażenia technicznego, wiedzy strażaków powodowały konieczność reorganizacji służby i dostosowania jej do aktualnych warunków i potrzeb. „W obliczu transformacji społeczeństwa i gospodarki państwa, wobec oczekiwań społecznych zachodziła potrzeba rozszerzenia zadań ratowniczych dla naszej służby, stworzenia profesjonalnej dobrze wyposażonej, zorganizowanej i godziwie wynagradzanej formacji pożarniczej” – słowa gen. bryg. Feliksa Deli.
Ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. (j.t. Dz. U. z 2020 r. Nr 1123) została powołana Państwowa Straż Pożarna, jako zawodowa, umundurowana i wyposażona w specjalistyczny sprzęt formacja przeznaczona do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.
Statystyka interwencji Komendy Rejonowej Państwowej Straży Pożarnej w Biłgoraju:
ROK | Ilość pożarów | Ilość miejscowych zagrożeń | RAZEM |
1992 | 198 | 27 | 225 |
1993 | 199 | ||
1994 | 225 | 51 | 276 |
1995 | 174 | 51 | 225 |
1996 | 256 | 119 | 373 |
1997 | 184 | 150 | 334 |
1998 | 157 | 198 | 355 |
Statystyka interwencji Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Biłgoraju:
ROK | Ilość pożarów | Ilość miejscowych zagrożeń | Ilość alarmów fałszywych | RAZEM |
1999 | 247 | 241 | 0 | 488 |
2000 | 205 | 188 | 1 | 394 |
2001 | 226 | 144 | 2 | 372 |
2002 | 257 | 206 | 4 | 467 |
2003 | 423 | 303 | 7 | 737 |
2004 | 239 | 247 | 3 | 489 |
2005 | 272 | 251 | 4 | 527 |
2006 | 345 | 307 | 4 | 656 |
2007 | 283 | 349 | 2 | 634 |
2008 | 218 | 447 | 7 | 672 |
2009 | 281 | 412 | 9 | 702 |
2010 | 232 | 443 | 9 | 684 |
2011 | 252 | 380 | 7 | 639 |
2012 | 363 | 350 | 12 | 725 |
2013 | 223 | 298 | 16 | 537 |
2014 | 236 | 288 | 15 | 539 |
2015 | 379 | 296 | 22 | 697 |
2016 | 239 | 334 | 45 | 618 |
2017 | 296 | 386 | 30 | 712 |
2018 | 273 | 427 | 40 | 740 |
2019 | 348 | 427 | 42 | 817 |
2020 | 256 | 625 | 49 | 930 |
2021 | 218 | 1112 | 54 | 1384 |
Komendanci straży pożarnej (zawodowej) w Biłgoraju:
Lp | stop. Nazwisko i Imię | Od daty | Uwagi |
1. | druh Łazorko Antoni | 1.03.1945 r. | |
2. | por. Kmieć Antoni | 1.06.1950 r. | od 1.02.1951 r. – Z-ca K-ta Woj. Straży Pożarnych w Lublinie |
3. | kpt. poż. Bardyga Mikołaj | 1.02.1951 r. | |
4. | kpt. poż. Alinowski Bolesław | 15.08.1960 r. | do 31.08.1961 |
5. | kpt. poż. Znój Tadeusz | 1.10.1962 r. | |
6. | mł. kpt. poż. Kniaziowski Henryk | 1.04.1967 r. | |
7. | ppor. poż. Mieczysław Kanty | 1.04.1973 r. | pełnił obowiązki |
8. | kpt. poż. Bartnik Feliks | 1.11.1973 r. | do 30.06.1982 r. |
9. | mjr. poż. Mieczysław Kanty | 1.09.1982 r. | do 31.08.1998 r. |
10. | st. bryg. inż. Mieczysław Skura | 1.11.1998 r. | do 9.10.2006 r. |
11. | mł. bryg. mgr inż. Krzysztof Michoński | 7.12.2006 r. | (10.10.-6.12.2006 p.o.) do 26.08.2016 r. |
12. | mł. bryg. mgr inż. Wiesław Krent | 27.08.2016 r. | do 29.05.2020 r. |
13. | st. bryg. mgr inż. Mirosław Bury | 3.08.2020 r. | (30.05-29.07.2020 p.o.) |